Κυριακή 30 Μαρτίου 2014

Dylan Thomas (1914-1953), Ξαπλωμένοι στην αμμουδιά


«Η ποίηση είναι η διήγηση της ζωής που παλεύει να βρει λίγο φως»

Ο Ντίλαν Τόμας γεννήθηκε το 1914 στο Σουόνσι της Ουαλίας, ένα λιμάνι από όπου ο ποιητής θα γνωρίσει τη ζωή των ψαράδων, των ανθρακωρύχων, τη ζωή των φτωχών εργατών. Οι εικόνες αυτές επανέρχονται στην ποιητική του διαδρομή, ήδη από την ηλικία των δεκατεσσάρων ετών, όταν συνέθετε ποιήματα εξαιρετικής ωριμότητας που αναδείκνυαν μια οξυμένη αντίληψη της αγγλικής γλώσσας.
Τα χρόνια που ακολουθούν διαβάζει ακατάπαυστα. Παράλληλα, γράφει τα πρώτα του ποιήματα κάνοντας πειράματα με τις λέξεις. Το 1934 εκδίδει την πρώτη του ποιητική συλλογή, «18 ποιήματα». Στο μεταξύ μετακομίζει στο Λονδίνο, έναν μόλις μήνα πριν την έκδοση των «18 ποιημάτων». Είχε επενδύσει σχεδόν τα πάντα στην αποδοχή του έργου του από τους κριτικούς και όταν εκείνοι το απέρριψαν οδηγήθηκε στην αυτοκαταστροφή του, με μια γενικευμένη παραίτηση από τα πάντα. Το αλκοόλ μετατρέπεται σε αδιαπραγμάτευτο πάθος μέχρι τέλος. Αυτές, ωστόσο, οι εμπειρίες του θα λειτουργήσουν μάλλον ευεργετικά για την ποίησή του στην οποία επανέρχεται και δύο χρόνια αργότερα εκδίδει τα «25 ποιήματα», με τα οποία θα κερδίσει εν μέρει τους κριτικούς, αλλά κυρίως θα υιοθετήσει οριστικά πια και με σιγουριά ένα καθαρά προσωπικό ύφος.
Το 1937 παντρεύεται την Caitlin. Στην αρχή του έγγαμου βίου περνάει μέρες ανείπωτης χαράς και δύο χρόνια μετά κυκλοφορεί η αριστουργηματική συλλογή «Ο χάρτης της αγάπης», ενώ παράλληλα κάνει δουλειές του ποδαριού και κάποιες διαφημίσεις για το ραδιόφωνο. Όμως, η μόνιμη φτώχεια γίνεται ακόμα πιο πιεστική, αφού η οικογένεια του ζευγαριού μεγαλώνει και τα τρία παιδιά επιβαρύνουν σημαντικά τα έξοδά τους. Ώσπου, ξαφνικά το 1940, του αναθέτουν μια ραδιοφωνική εκπομπή που θα τον κάνει διάσημο. Έτσι, η τέταρτη συλλογή του «Θάνατοι και Είσοδοι», που δημοσιεύεται το 1946, κερδίζει το αναγνωστικό κοινό κάνοντας τεράστιες πωλήσεις. Η επιτυχία και η απήχηση του έργου του έχουν πλέον πάρει την ανιούσα, σε αντιδιαστολή με την κλονισμένη από το αλκοόλ υγεία του, που παρουσιάζει προβλήματα. Το 1950 του προτείνουν να κάνει μια περιοδεία απαγγελιών στην Αμερική και ακολουθούν άλλες δύο, το 1952 και '53. Πεθαίνει όμως ξαφνικά ύστερα από καταπόνηση του οργανισμού στις 9 Νοεμβρίου 1953 στη Νέα Υόρκη από αλκοολική τοξίνωση.

Ξαπλωμένοι στην αμμουδιά

Ξαπλωμένοι στην αμμουδιά, ατενίζοντας το κίτρινο
και τη μουντή θάλασσα, περίγελως εμείς που χλευάζουμε
που ακολουθούμε τα κόκκινα ποτάμια, κούφια 
εσοχή λέξεων πέρα από τον ίσκιο των τζιτζικιών,
διότι σε τούτο τον κίτρινο τάφο άμμου και θάλασσας
μια επίκληση για χρώμα καλεί με τον αγέρα
μουντή και ζωηρή όπως ο τάφος κι η θάλασσα
καθώς κοιμούνται ούτως ή άλλως.
Οι σεληνιακές σιωπές, η σιωπηλή παλίρροια
που γλείφει τα ακίνητα κανάλια, ο ξηρός άρχοντας της παλίρροιας
ζαρωμένος ανάμεσα σε αμμοθύελλα και νεροποντή,
πρέπει να θεραπεύσουν τα δεινά μας από το νερό
με μια μονόχρωμη γαλήνη·
η ουράνια μουσική πάνω από την άμμο
ηχεί μαζί με τους κόκκους που βιάζονται
να κρύψουν τα χρυσαφένια βουνά και τις οικίες
της μουντής, ζωηρής, παράκτιας γης
που ζώνει αρχοντική κορδέλα, ξαπλωμένοι εμείς,
ατενίζουμε το κίτρινο, ευχόμαστε ο άνεμος να διώξει μακριά
τη μορφολογία της ακτής και τον πνιγμένο κόκκινο βράχο·
μα οι ευχές δεν αποφέρουν, μήτε
μπορούμε ν' αποφύγουμε την άφιξη του βράχου,
ξαπλώνουμε ατενίζοντας το κίτρινο έως ότου ο χρυσαφένιος καιρός
διαρρηχθεί, ω αίμα της καρδιάς μου, όπως μια καρδιά ή ένας λόφος.

Παρασκευή 28 Μαρτίου 2014

Μέρα ποίησης, μέρα ανάσας



Η μέρα της ποίησης ( που τη γιορτάσαμε μια βδομάδα μετά λόγω απεργίας) μας άνοιξε την όρεξη να βλέπουμε το σχολείο μας πιο συχνά στα γιορτινά του:

Την καλημέρα σε όλα τα παιδιά την είπαν στίχοι τοποθετημένοι σε όλα τα θρανία.
Μαζί κι η πρόσκληση συμμετοχής στο διαγωνισμό "βρες τους ποιητές": Σε ποιους ανήκουν οι στίχοι που είναι γραμμένοι στο δελτίο συμμετοχής; Αν γυρίσεις το σχολείο, ψάξεις καλά σε όλες τις γωνιές, κάπου θα τους δεις να είναι ...(σ)τοιχοκολημένοι:
στις σκάλες, σε πόρτες,
στο φιλέ του πινγκ πινγκ, σε κουρτίνες,

καλοριφέρ, κάδους, ρολόγια ασφαλειών, παντού, τέλος πάντων.

( Λοιπόν, είχαμε 34 συμμετοχές και ... 23 νικητές!)

Στην είσοδο ταμπλό με μικρά αφιερώματα σε ποιητές,

τραπέζια κι τραπεζάκια με προσφερόμενα ποιήματα και βιβλία για κάθε γούστο,


στο ...video wall ο Μίκης στα καλύτερά του τραγουδούσε μελοποιημένη ποίηση,

ένα ταμπλό περίμενε πάντα να γεμίσει με στίχους ( βρήκε μια γωνιά κάτω κάτω κι η Μαρία),

στην αίθουσα εκδηλώσεων άλλη προβολή με οπτικοποιημένα ποιήματα,



αλλά και στις αίθουσες ... ποιητικές έφοδοι μετά μουσικής και απαγγελίας.

Ένα τεράστιο ευχαριστώ στα παιδιά που βοηθήσατε - χωρίς εσάς τίποτα.

Λοιπόν, καλά ήτανε; 

Παρασκευή 21 Μαρτίου 2014

για τι η ποίηση;


Για την παραμυθία που κλείνει τις πληγές

«Τα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάμνουνε - για λίγο - να μη νοιώθεται η πληγή»
Κ. Καβάφης, Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου (αποσπ.)


Για τη ζωογόνο της δύναμη

«Αν δε μου  ‘δινες την ποίηση, Κύριε,
δε θα ‘χα τίποτα για να ζήσω.
Αυτά τα χωράφια δε θα ’ταν δικά μου.
Ενώ τώρα ευτύχησα να ‘χω μηλιές,
να πετάξουνε κλώνους οι πέτρες μου,
να γιομίσουν οι φούχτες μου ήλιο,
η έρημός μου λαό,
τα περιβόλια μου αηδόνια.»
Νικηφόρος Βρεττάκος, Αν δε μου ’δινες την ποίηση Κύριε (αποσπ)






Για να κλονίζονται οι βεβαιότητες

"Η ποίηση πρέπει να ναι
Ένα ζαχαρωμένο βότσαλο
Πάνω που θα χεις γλυκαθεί
Να σπας τα δόντια σου"
Αργύρης Χιόνης, από τη συλλογή Τύποι ήλων




Για να μην παίρνει τις λέξεις ο άνεμος

"Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις
Να μην τις παίρνει ο άνεμος"
Μανόλης Αναγνωστάκης, Ποιητική ( αποσπ.)



 για την ένταση που δίνει στη ζωή

"Όπως στον έρωτα.
Απλά και με ένταση.
Τα άλλα, για τους δυστυχισμένους."
Γιώργος Γεραλής, Ποιητιή




για την αναζήτηση της αλήθειας

" Γι’ αυτό κι εγω δε γράφω πια
για να προσφέρω χάρτινα ντουφέκια
όπλα από λόγια φλύαρα και κούφια.
Μόνο μιαν άκρη της αλήθειας να σηκώσω
να ρίξω φως στην πλαστογραφημένη μας ζωή.
Όσο μπορώ, κι όσο κρατήσω."
 Τίτος Πατρίκιος, Στίχοι 2 (αποσπ.)



για να μην παρατάμε τη ζωή στους ανίδεους και στη σκόνη του καιρού

" Δεν είμαστε ποιητές σημαίνει φεύγουμε,
σημαίνει εγκαταλείπουμε τον αγώνα,
παρατάμε τη χαρά στους ανίδεους,
τις γυναίκες στα φιλιά του ανέμου
και στη σκόνη του καιρού.

Σημαίνει πως φοβόμαστε
και η ζωή μάς έγινε ξένη,
ο θάνατος βραχνάς." 
Γιώργος Σαραντάρης, Δεν είμαστε ποιητές




για να συναντιόμαστε με το νόημα των πραγμάτων

"Δεν είναι η ποίηση
κλειστός τόπος για ονειροπόληση
είναι το άλλο νόημα των πραγμάτων." 
Γ. Σαραντής, Δεν είναι η ποίηση



για την πίστη πως όλα μπορούν να ξεκινήσουν ξανά.

" Και πάνω απ’ όλα,
Ποίηση,
δωσ’ μου τη δύναμη να φωνάξω:
Τίποτα δεν τελείωσε.
Τώρα αρχινούν
πάνω στη Γη
τα πανανθρώπινα ανθεστήρια." 
Στρατής Τσίρκας, Δώσε μου το τραγούδι (αποσπ.)



για να πετάμε σηκωνόμαστε πάνω από το μαύρο

" Ένα κλαδί γερό είναι το ποίημα
Που δένω πότε πότε εκεί την κούνια μου
Να αιωρούμαι πάνω από το μαύρο." 
Αντώνης Φωστιέρης, Ποίηση μες στην Ποίηση (αποσπ.)



και, βέβαια, για τον έρωτα
" Έρωτα εσύ, με περισσή
όταν λαβώνεις δύναμη, 
μηδ’ όνομα καλό από σε
μηδ’ αρετή μπορεί να βγει."
Ευριπίδης, από τη Μήδεια (αποσπ.)



Στείλτε μας κι εσείς τους δικούς σας, αγαπημένους,  στίχους

Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014

Λίγη χρυσόσκονη για τη χρυσόσκονη


Ένα σχετικά νέο τραγούδι, γραμμένο από τον Κωνσταντή Χανιώτη, μελοποιημένο από τον Ανδρέα Λάμπρου, με πρώτη εκτέλεση αυτή της Ελένης Αναγιώτου, το οποίο έχει το όνομα του αγαπημένου μας ιστολογίου "Χρυσόσκονη". Αν λοιπόν και μέχρι τώρα το blog, δεν περιλάμβανε σύγχρονες δημιουργίες, είπα να "πρωτοτυπήσω" και να αφιερώσω λίγη χρυσόσκονη στη δική μας χρυσόσκονη! 

Μια βροχή αστεριών θα σου χαρίσω, να σε μεθύσω
Του ανέμου πνοές κι ένα μου χάδι, να `χεις σημάδι

Μια βροχή αστεριών θα σου χαρίσω, να σε μεθύσω
Ασημένιο ουρανό απ’ το φεγγάρι, που `χει τη χάρη
Να σου κλέβει το φως...

Δυο καρδιές που γελούν φτιάχνω στην άμμο, στο κύμα επάνω
Γεύση αλμύρας και φως πάνω στα χείλη κι ένα κοχύλι
Να κρατάς φυλακτό...

Πάρε με και πάμε κι ας τους άλλους να κοιτάνε, 
τη χρυσόσκονη που αφήνουν όσοι αγαπάνε.
Πάρε με σου λέω κι ότι τώρα πιο ωραίο, 
ας το ζήσω πλάι σου με νόμους ή λαθραίο.

Τρεις ευχές μαγικές θα ζωγραφίσω, και θα τις κλείσω
Σ’ ένα φάκελο εδώ να τον ανοίξεις, κρύβει εκπλήξεις
Μόνο για μας τους δυο...

Παρασκευή 7 Μαρτίου 2014

Τα γράμματά σου, Κ. Καρυωτάκης


Τὰ γράμματά σου τά ῾χω, Ἀγάπη πρώτη,
σὲ ἀτίμητο κουτί, μὲς στὴν καρδιά μου.
Τὰ γράμματά σου πνέουνε τὴ νιότη
κι ἀνθίζουνε τὴν ὄψιμη χαρά μου.

Τὰ γράμματά σου, πόσα μοῦ μιλοῦνε
μὲ τὶς στραβὲς γραμμὲς καὶ τὰ λαθάκια!
Τρέμουν, γελᾶνε, κλαῖνε, ἀνιστοροῦνε
παιχνίδισμα τὴ ζούλια καὶ τὴν κάκια...

Τὸ μύρο στοὺς φακέλους ποὺ εἶχες ραντίσει,
τοῦ Καιροῦ δὲν τὸ σβήσανε τὰ χνότα.
Παρόμοια ἂς ἦταν νὰ μὴν εἶχε σβήσει
ἡ ἀπονιά σου τὰ ὀνείρατα τὰ πρῶτα!

Τὰ γράμματά σου πᾶνε, Ἀγάπη μόνη,
βάρκες λευκές, τὴ σκέψη μου ἐκεῖ κάτου.
Τὰ γράμματά σου τάφοι· δὲν τελειώνει
ἀπάνω τους ἡ λέξη τοῦ Θανάτου.



Τι ωραία που τα λέει ο Καρυωτάκης! Πόσο όμορφα περιγράφει τη δύναμη των γραμμάτων να ενώνουν τους ανθρώπους και πόσο γλυκά εξιστορεί τον έρωτα...
Για εσάς τι σημαίνει ένα γράμμα; Πόσο μπορεί να σας επηρεάσει και πως το αντιλαμβάνεστε;

Τρίτη 4 Μαρτίου 2014

Είμαστε σοβαροί;

από stoforos.blogspot.com
          Πρώτα, στην τάξη, πέσαμε σε ένα απόσπασμα από τα «Ανοιχτά Χαρτιά» του Οδυσσέα Ελύτη. «Μας έφαγε κι η σοβαροφάνεια », έλεγε, « η δεύτερη αυτή μεγάλη μάστιγα της λογοτεχνίας μας, που όσο την καλλιεργούμε και την αναπτύσσουμε τόσο η ομορφιά της  ‘φανταστής οικουμένης’ περιορίζεται και στενεύει, αστυνομευμένη από ενωμοτίες ολόκληρες λογίων με χοντρά μυωπικά γυαλιά και νευρωτικούς κοντυλοφόρους».
Επ! Τι; Η σοβαροφάνεια μάστιγα;

            Θυμηθήκαμε τον Καβάφη. Σε ένα κείμενο από τα «εις εαυτόν», αυτά, δηλαδή που έγραφε για τον εαυτό του και ανακαλύφτηκαν πολύ μετά το θανατό του, έγραφε τις σκέψεις του «περί αστείου ανθρώπου». Διαβάστε τις:
«Το  ξέρω που για να επιτύχει κανείς στην ζωή, και για να εμπνέει σεβασμό χρειάζεται σοβαρότης. Και όμως με είναι δύσκολο να είμαι σοβαρός, και δεν εκτιμώ την σοβαρότητα.
Ας εξηγηθώ καλλίτερα. Με αρέσει στα σοβαρά μόνον η σοβαρότης∙ δηλ. ½ ώρα, ή μια ώρα, ή δυο ή 3 ώρες σοβαρότητα την ημέρα. Συχνά βέβαια και σχεδόν ολόκληρη μέρα σοβαρότητα.
Άλλως με αρέσουν τα χωρατά, η αστειότης, η ειρωνεία η με ευφυή λόγια, το χαμπαγκάρισμα (humbugging).
Αλλά δεν κάνει. Δυσκολεύει τες δουλειές –
Διότι ως επί το πλείστον έχεις να κάμνεις με ζευζέκηδες και αμαθείς. Αυτοί δε είναι πάντοτε σοβαροί. Μούτρα, σέρια ζωωδώς∙ πού να αστειευθούν∙ αφού δεν καταλαμβάνουν. Τα σέρ(ι)α τους μούτρα είναι αντικατοπτρισμός. Όλα τα πράγματα είναι προβλήματα και δυσκολίες για την αγραμματοσύνη τους και για την κουταμάρα τους, γι’ αυτό σαν βώδια και σαν πρόβατα (τα ζώα έχουν σοβαρότατες φυσιογνωμίες) είναι περιχεμένη επάνω στα χαρακτηριστικά τους η σοβαρότης.
Ο αστείος άνθρωπος γενικώς περιφρονείται, τουλάχιστον δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν σημαντικά, δεν εμπνέει πολλήν  πεποίθησιν. Γι’ αυτό κ’ εγώ καταγίνομαι στους πολλούς να παρουσιάζω σοβαρήν όψι. Ηύρα πως μεγάλως με διευκολύνει τες υποθέσεις μου. Εσωτερικώς γελώ και αστειεύομαι πολύ.»


      Δεν προλάβαμε να το συζητήσουμε στις τάξεις. Λίγο μόνο στο Β4. Για τη σχέση του γέλιου με την κοινωνική ζωή, για την επιβαλλόμενη (;) σοβαρότητα και την κοινωνική καταδίκη(;) των ... γελώντων ανθρώπων. Λοιπόν; Τι λέτε; Είναι σοβαρή η σοβαρότης ή μήπως και ο «αστείος άνθρωπος» είναι εξίσου, ίσως και περισσότερο σοβαρός;

ΥΓ. Πρέπει να δηλώσω ότι με απασχολεί πολύ το θέμα. Μεγαλώνω επικίνδυνα πια. Καιρός να σοβαρευόμαστε;!